Ο συμβολικός Κόσμος των παραμυθιών: Το Μαγικό Δέντρο και οι Βοηθοί της Σταχτοπούτας
Σε μερικές παραλλαγές της Σταχτοπούτας υπάρχουν πολλές υπερφυσικές δυνάμεις από τις οποίες εκείνη μπορεί να ζητήσει βοήθεια. Ένα κλαδάκι φυτεμένο πάνω από τον τάφο της μητέρας της, γίνεται αργότερα μαγικό δέντρο, που είτε ικανοποιεί κάθε ανάγκη της Σταχτοπούτας, είτε είναι
τόπος κατοικίας της ψυχής της μητέρας της, που ξαναγυρίζει στη ζωή με τη μορφή περιστεριού ή άσπρου πουλιού. Η παραλλαγή με το κλαδάκι έχει κάποια σχέση με την Ωραία και το Τέρας, όπου, όταν ο πατέρας φεύγει για ταξίδι ρωτά τις κόρες του τι θέλουν να τους φέρει.
Οι δύο μεγαλύτερες αδελφές ζητούν περίτεχνα ή πανάκριβα πράγματα, ενώ η Σταχτοπούτα, όπως και η μικρότερη αδελφή στην Ωραία και το Τέρας, λέει ότι θα ήθελε ένα κλαδάκι από το πρώτο δέντρο που θα ακουμπήσει το καπέλο του.
Το κλαδάκι, φυτεμένο στον τάφο της μητέρας της, μεγαλώνει με θαυμαστή ταχύτητα, αφού κάθε μέρα ποτίζεται από τα δάκρυά της. Το δέντρο, που συμβολίζει το Δέντρο της Ζωής, διαφέρει από χώρα σε χώρα. Στη Μέση Ανατολή είναι φοινικιά, στην Κίνα ροδακινιά, και στις κελτικές χώρες είναι η ιερή βαλανιδιά, το δέντρο της σοφίας, της έμπνευσης, της αιωνιότητας και των χθόνιων δυνάμεων.
Η βαλανιδιά εμφανίζεται ακόμα και στη γερμανική παραλλαγή, όπου το πουλί-ψυχή λέει στη Σταχτοπούτα:
"Παιδί, παιδάκι μου γλυκό, μίλησέ μου,
Ό,τι θέλεις ζήτησέ μου, κι εγώ θα σου το στείλω".
Η Σταχτοπούτα απαντά:
"Σείσου και κουνήσου δεντράκι μου καλό
κι όμορφα ρίξε μου φορέματα".
Κι έτσι, μ' αυτόν τον τρόπο, το μαγικό δέντρο της δίνει τα μαγικά φορέματα που χρειάζεται για τον χρό. Πιο κάτω,στην ίδια ιστορία, το ίδιο πουλί παίρνει εκδίκηση από τις κακές αδελφές, βγάζοντάς τους τα μάτια. Είναι μια πολύ συνηθισμένη μορφή της Νέμεσης στον κύκλο της Σταχτοπούτας.
Το δέντρο εμφανίζεται σε πολλές ποικιλίες, όπως ροδακινιά, αχλαδιά, λεμονιά, λεύκα και καστανιά,αλλά στις κέλτικες ιστορίες είναι συνήθως μηλιά από την οποία προέρχεται το μαγικό Ασημένιο κλαδί του κελτικού κόσμου των νεκρών. Εμφανίζεται επίσης και σε μια γαλλική παραλλαγή:
"Μικρή χρυσή μηλιά,
Με το χρυσό μου κύπελλο σε πότισα,
Με το χρυσό σπαθάκι μου, σκάλισα το χώμα σου.
Δώσ' μου τα όμορφα τα ρούχασου
και πάρε τα κουρέλια μου".
Το μαγικό δέντρο μπορεί να φυτρώσει ακόμα κι από τα θαμμένα κόκκαλα ενός καλού ζώου, που σκότωσε η μητριά, ή από τρεις σταγόνες αίμα. Τότε γίνεται ένα δέντρο γεμάτο θησαυρούς ή ένα δέντρο επιθυμιών, όπως το Δέντρο της Ζωής στον ανατολικό Παράδεισο, που χαρίζει στα κυνηγημένα παιδιά φορέματα, θησαυρούς, φαγητό,κρασί και φρούτα.
Μερικές φορές, μια γριά με μαγικές δυνάμεις, ένας νάνος ή ένα ξωτικό βγαίνει από το δέντρο για να δώσει τα δώρα. Το δέντρο, που συμβολίζει την πλευρά εκείνη της γυναικείας φύσης που προσφέρει καταφύγιο, μερικές φορές γίνεται ακόμα και κρυψώνας για τη Σταχτοπούτα.
Αυτό το συναντάμε και σε πολλούς μύθους. Ήρωες γεννιούνται συχνά μέσα από το δέντρο, όπως ο Άδωνις από μια μυρτιά. Ο Όσιρις βγήκε μέσα από ένα δέντρο. Και τα κλαδιά της αιγυπτιακής συκομουριάς -του Δέντρου της Ζωής- ήταν πάντα γεμάτα με πλούσια δώρα. Ο Άθωρ εμφανίζεται σαν ένα δέντρο που προσφέρει τροφή, ενώ το πεύκο του Άττις και το έλατο του Γόντεν (που στις μέρες μας είναι το Χριστουγεννιάτικο δέντρο) ήταν πάντα στολισμένο με δώρα και φώτα. Αυτό συμβόλιζε τον ουράνιο θόλο, ή τις ψυχές των νεκρών.
Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι κατά τον θάνατο μπορούσαν να μπουν και να κατοικήσουν σ' ένα δέντρο ή, στις περιπτώσεις της χωριστής ψυχής, ότι η ψυχή μπορούσε να μπει μέσα στο δέντρο ενώ το άτομο ζούσε ακόμα. Σ' αυτή την περίπτωση η ζωή του ατόμου εξαρτιόταν από τη ζωήτου δέντρου, όπως στην αιγυπτιακή ιστορία των Δύο Αδελφών. Αυτή η πεποίθηση -πως οι ψυχές των νεκρών ζούσαν μέσα σε δέντρα - είναι και ο λόγος που απαγορευόταν το κόψιμο των κλαδιών ή των δέντρων που φύτρωναν γύρω από τις εκκλησίες.
Σε παραλλαγές της Σταχτοπούτας που προέρχονται από αγροτικές περιοχές, το σκοτωμένο ζώο, από το κόκκαλο ή εντόσθια του οποίου φυτρώνει το μαγικό δέντρο, είναι συνήθως κατοικίδιο. Αγελάδα στην Ινδία, πρόβατο στη Σκωτία, μικρό κόκκινο λιοντάρι στην Αγγλία και τη Δανία.Σ' αυτό μερικοί βρίσκουν μια σχέση με τη μικρή αγελάδα που θυσιάστηκε στο Όρος των Ελαιών.
Στις δαλματικές παραλλαγές της Σταχτοπούτας, η μητέρα μεταμορφώνεται σε αγελάδα, που συμβουλεύει και βοηθάει την κόρη της, μέχρις ότου τη σφάξουν. Τότε τα κόκκαλά της μαζεύονται από μόνα τους και αποκτούν μαγικές ιδιότητες.
Στις περισσότερες παραλλαγές, το πουλί ή ζώο που βοηθάει την ηρωίδα, παίρνει τη θέση της νεράιδας νονάς,που έγινε αργότερα δημοφιλής από τον Περρώ και την παντομίμα. Τα είδη των ζώων που συναντάμε να έχουν μαγικές ιδιότητες είναι πάρα πολλά: αγελάδες,σκύλοι, γάτες πρόβατα, γουρούνια, κατσίκες, ένας μπλε ταύρος, μια άσπρη αρκούδα, λύκοι, ερμίνες ακόμα και ψάρια, χέλια,ποντίκια και βάτραχοι.
Μερικές φορές το δέντρο που φύτρωσε από τα κόκκαλα του νεκρού ζώου,κάνει φρούτα που μόνο η Σταχτοπούτα μπορεί να κόψει, οπότε το φρούτο αντικαθιστά το παπούτσι,το δακτυλίδι ή όποιο άλλο μέσο χρησιμοποιεί ο ήρωας για να την αναγνωρίσει αργότερα. Ο ήρωας θα παντρευτεί μόνο το κορίτσι που μπορεί να κόψει το φρούτο. Για κάθε άλλη το κλαδί ψηλώνει τόσο ώστε να μη μπορεί να το φτάσει.
Σε πολλά παραδοσιακά παραμύθια συναντάμε δέντρα που μπορούν να προβλέψουν το μέλλον. Τέτοια παραμύθια υπάρχουν παντού από τη Βαβυλωνία, από την Ινδία μέχρι τη Σκανδιναβία. Οι Ζουλού και οι Καφφίρ έχουν δέντρα που μιλούν, και αυτά των Καφφίρ συχνά γελούν.
Στη Βίβλο συναντάμε δέντρα που κάνουν συμβούλιο για να εκλέξουν καινούργιο βασιλιά, και στις μέρες μας o Μπράουνιγκ αναφέρεται στην επικοινωνία μεταξύ δέντρων, όταν στο βιβλίο του "Παράκελσος" λέει: " Τα πεύκα επικοινωνούν μεταξύ τους και έχουν βαθειές σκέψεις". (Συνεχίζεται)
Δείτε επίσης:
Σταχτοπούτα: το Τζάκι και ο συμβολισμός του
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου