Σταχτοπούτα: η Μεταμόρφωση και ο Χορός

Ο συμβολικός Κόσμος των παραμυθιών: Σταχτοπούτα: η Μεταμόρφωση και ο Χορός

Για να μπορέσει η Σταχτοπούτα να πάει στον χορό και να συναντήσει τον Πρίγκηπα, ποντίκια και σαύρες μεταμορφώνονται σε άλογα. Και τα δύο αυτά όντα ζουν σε σκοτεινά μέρη και επομένως έχουν φιλικές σχέσεις με τις υποχθόνιες δυνάμεις που συναντάμε στο τζάκι. Και τα δύο υπακούν στον Σμινθέα Απόλλωνα, βασιλιά των Ποντικιών, και τώρα μετατρέπονται στα χρυσά ή άσπρα άλογά του. Είναι επίσης αφιερωμένα στον Ρούντρα, τον Βεδικό θεό που σχετίζεται με τα ποντίκια.

Η παραλλαγή του Περρώ μετατρέπει μια κολοκύθα σε άμαξα, όμως σε άλλες πηγές συναντάμε όλο και πιο ενδιαφέροντα μέσα μεταφοράς. Με τα πόδια, μέσα σ' ένα αμαξάκι με δούλους ν' ακολουθούν, σε μια μεγάλη άμαξα με έξι άλογα με δούλους και υπηρέτες ν' ακολουθούν, και τέλος, με ακόμα μεγαλύτερη χλιδή.

Η κολοκύθα εμφανίζεται σε δύο ακόμα παραλλαγές. Στη σουηδική, όπου η κολοκύθα μετατρέπεται σε άμαξα, τα ποντίκια σε άλογα και οι κάμπιες σε υπηρέτες του πνεύματος της στάχτης Ασκούνγκεν. Και στην ιταλική, όπου η φλούδα της κολοκύθας, κομμένη σε λουρίδες, χρησιμεύει στη Σταχτοπούτα σαν μεταμφίεση, ενώ προσπαθεί να ξεφύγει από τον αιμομίκτη πατέρα της (εδώ η Σταχτοπούτα αποκαλείται "Ζουκακία", δηλαδή "άσχημη κολοκύθα".

Η κολοκύθα συμβολίζει επίσης την κλεψύθρα, αντιπροσωπεύοντας έτσι και τον πάνω και τον κάτω κόσμο. Το χρυσό της χρώμα θυμίζει τον ήλιο και το άρμα του, συμβολίζοντας την αιώνια δύναμη και διαφώτιση. Αυτός ο συμβολισμός συναντιέται και στην ιστορία Τα Τρία Φτερά, όπου ο νεότερος γιος μεταμορφώνει ένα κίτρινο καρότο σε άμαξα και τα ποντίκια σε άλογα.

Τα "κουρέλια" της Σταχτοπούτας" παίρνουν πολλές μορφές. Σε μερικές παραλλαγές είναι ντυμένη ολόκληρη με κουρέλια. Σε άλλες, τα κουρέλια ή άλλες μεταμφιέσεις, απλά κρύβουν το θαυμάσιο φόρεμα που κρύβει από κάτω. Αυτές οι μεταμφιέσεις -κουρέλια, δέρματα ζώων ή ο,τιδήποτε άλλο, όπως το πέπλο- είναι σύμβολα αποχωρισμού. Με αυτή την εμφάνιση η Σταχτοπούτα απομακρύνεται όχι μόνο σωματικά από την αληθινή της θέση στη ζωή, αλλά και πνευματικά από τον Παράδεισο.

Η πραγματική πριγκίπισσα η ηρωίδα φαίνεται μετά την εξαφάνιση της μεταμφίεσής της. Η εξαφάνιση της μεταμφίεσης ή του πέπλου είναι ακόμα ένα σύμβολο μεταμόρφωσης. Το πέπλο, ενώ μέχρι τώρα έκρυβε, τώρα αποκαλύπτει την πραγματική φύση της ηρωίδας. Και τα ακριβά φορέματα, που σιγά- σιγά εξαφανίζονται, αποκαλύπτουν τις κρυμμένες δυνάμεις της ψυχής και δείχνουν τη διαδρομή της προς τον Παράδεισο.

Η Σταχτοπούτα, όπως και ο Πρίγκιπας στον Ύμνο του δοξασμένου Μανδύα, βγάζει τα λερωμένα από το χώμα ρούχα της, όπως κάνει ο άσωτος υιός στην παραβολή για τον χαμένο και ξανακερδισμένο Παράδεισο, και φοράει τον Μανδύα της Δόξας, το Φως των Ουρανών.

Τα μαγικά και συμβολικά φορέματα που συναντάμε στα παραμύθια,διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους, αλλά πάντοτε η ύπαρξή τους υποδεικνύει βοήθεια από υπερφυσικές δυνάμεις. Τα φορέματα, ο αριθμός τους (τρία) και το μεγαλείο τους, εξαρτώνται από την τελετή για την οποία προορίζονται. Τα παραδοσιακά φορέματα αποτελούν μέρος κάθε θρησκευτικής ή λαϊκής τελετής.

Τα τρία φορέματα διαφέρουν πολύ από χώρα σε χώρα: υπάρχουν μαύρα, άσπρα και χρυσά, που συνοδεύονται από άλογα με τα ανάλογα χρώματα. Φορέματα με αστέρια, το φεγγάρι και τον ήλιο. Μετάξι στολισμένο με πουλιά, ασήμι με όλα τα τα ψάρια της θάλασσας, χρυσάφι με τον ήλιο, το φεγγάρι και τ' άστρα, ή μαργαριτάρια διαμάντια και κοσμήματα. Σε μερικές περιπτώσεις το φόρεμα είναι στολισμένο με "όλα τα λουλούδια του κόσμου", μια και τα φρούτα και τα λουλούδια συμβολίζουν υλική αλλά και πνευματική αφθονία. Στην κινεζική παραλλαγή το φόρεμα είναι φτιαγμένο ολόκληρο από φτερά αλκυόνας.

Φορέματα με τ' άστρα, τον ήλιο και το φεγγάρι, πουλιά και ψάρια, θυμίζουν την αρχαία μυθική χλαμύδα του βασιλιά της Μεσοποταμίας, του κοσμοκράτορα. Στο νυφικό της Χθονίας, η Γη και ο Ωκεανός εμφανίζονται κεντημένοι με τέτοιον τρόπο, που, όπως γράφει ο Γ.Γ. Τζάγκερ: "Η ίδια εμφανίζεται σαν κάτι ανώτερο από αυτά, σαν να είναι εκείνη που τα συγκρατεί".

Ο συμβολισμός των τριών φορεμάτων της δόξας εμφανίζεται και στις παραλλαγές, όπου η Σταχτοπούτα,περνώντας μέσα από το δάσος, μαζεύει φύλλα από δέντρα φτιαγμένα από χαλκό, ασήμι και χρυσάφι, ή ασήμι, χρυσάφι και διαμάντια, ενώ κάθε φύλλο γίνεται αργότερα ένα φόρεμα. Αυτό πιστεύεται ότι συμβολίζει είτε τον νυχτερινό ουρανό με τ΄ασημένια άστρα, το χρυσό φεγγάρι και τον λαμπερό ήλιο που ανατέλλει, είτε τις εποχιακές αλλαγές, το Φθινόπωρο, τον Χειμώνα και την Άνοιξη. Ο Χ. Κ. Κούτ πιστεύει ότι αντιπροσωπεύουν τα τρία στάδια της Αυγής.

Οι τρεις παρουσίες της στον χορό, στη γιορτή ή στην εκκλησία αντιπροσωπεύουν τα τρία στάδια της μύησης. Εδώ η Σταχτοπούτα ( η ψυχή,το θηλυκό, το γιν) συναντά το πνεύμα (το αρσενικό, το γιανγκ) και οι δυο τους καταλαβαίνουν αμέσως ότι ο ένας είναι η συμπλήρωση του άλλου. Όμως χάος κυριαρχεί στις χαρακτηριστικές στιγμές των γιορτών, όπως δύση, μεσάνυχτα, ανατολή και μεσημέρι. Κάθε όριο του χρόνου, όπως αυτές οι στιγμές, είναι μια πιθανή είσοδος στο χώρο του υπερφυσικού, και συνεπώς επικίνδυνο.

Σ' αυτές τις στιγμές το φυσικό και το υπερφυσικό συναντιούνται, και γι' αυτό η Σταχτοπούτα πρέπει να φύγει πριν από τη δύση, όπως οι νύμφες πρέπει να έχουν κρυφτεί πριν από την ανατολή. Στον ψυχικό και πνευματικό κόσμο οι φύλακες αυτών των ορίων εμποδίζουν τον αμύητο να προχωρήσει πολύ γρήγορα. Στη Σταχτοπούτα αυτό εμφανίζεται στην υποχρέωση που έχει να γυρίσει πίσω στον επίγειο κόσμο, από τον ουράνιο, αλλά αφήνει πίσω της κάτι από τη δόξα που είχε αποκτήσει.

Στον κύκλο της Σταχτοπούτας εμφανίζονται βασικά τρεις τρόποι που χάνει το παπούτσι ή γοβάκι της, με το οποίο αργότερα θα την αναγνωρίσουν. Το χάνει τρέχοντας να ξεφύγει και βρίσκεται στο έδαφος ή πέφτει στο νερό ή το κλέβει ένα πουλί. Μ' αυτόν τον τρόπο βλέπουμε τα τρία στοιχεία γη,  ουρανό και νερό. (Συνεχίζεται)

Δείτε επίσης:
Σταχτοπούτα: το Τζάκι και ο συμβολισμός του
Σταχτοπούτα: οι Άσχημες Αδελφές και η Μητριά
Το Μαγικό Δέντρο και οι Βοηθοί της Σταχτοπούτας
Τα Καθήκοντα της Σταχτοπούτας

Απόσπασμα από το βιβλίο της Jean C. Cooper, Ο Θαυμαστός Κόσμος των Παραμυθιών. Αλληγορίες της Εσωτερικής Ζωής. Πορεία προς την Ωριμότητα,μετφρ. Θύμης Μαλαμόπουλος, Εκδ. Θυμάρι, Αθήνα,1983

Μοιραστείτε το!!! :)