Ο ρόλος των Φαναριωτών στο πολιτιστικό και γλωσσικό γίγνεσθαι του νεοσύστατου νεοελληνικού κράτους

Στον Κόσμο της εποχής του Όθωνα στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου πρωτοστατούσαν οι Φαναριώτες, σε αντίθεση με τους απογόνους των αγωνιστών της ελευθερίας που ο ρόλος τους είχε παραμεριστεί:

Ο Στουρε Λιννέρ,στο βιβλίο του, Μια Σουηδέζα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, μας λέει ότι σε αντίθεση με τους απογόνους των αγωνιστών της επανάστασης, οι Φαναριώτες πρωτοστατούσαν στην πολιτιστική ζωή του νεοσύστατου νεοελληνικού κράτους. Συγκεκριμένα αναφέρει:

Εντελώς διαφορετική ήταν η κατάσταση όσον αφορά τους Φαναριώτες. Πάρα πολλοί απ’ αυτούς είχαν γυρίσει στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση και είχαν συγκεντρωθεί κυρίως στην Αθήνα. Την εποχή της Φρεντρίκας αυτοί ήταν που κυριαρχούσαν στη λογοτεχνία και γενικά στην καλλιτεχνική ζωή της Ελλάδας κι αυτό είχε τόσο θετικά, όσο και αρνητικά αποτελέσματα.

Ένα από τα θετικά ήταν ότι χάρη σ’ αυτούς η Ελλάδα είχε ήδη συνδεθεί με τα ευρωπαϊκά, κυρίως τα γαλλικά λογοτεχνικά ρεύματα τόσο στενά, όσο σε καμιά άλλη περίοδο της ιστορίας του νέου κράτους ως και το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Θετικό, μεταξύ άλλων ήταν επίσης το γεγονός ότι σε πολλά ζητήματα παρέπεμπαν στην κλασσική πολιτιστική κληρονομιά.

Και μ’ αυτόν τον τρόπο τόνιζαν τη συνέχεια της ελληνικότητας κατά τη διάρκεια πολλών αιώνων, πράγμα που ήταν απαραίτητο σε μια εποχή σαν εκείνη, που πολλοί από τους εμπλεκόμενους στο παιχνίδι των Μεγάλων Δυνάμεων αμφισβητούσαν το δικαίωμα ύπαρξης του νεαρού κράτους.

Αλλά η επιρροή τους είχε και βλαβερές επιπτώσεις, κυρίως γιατί έδειχναν υπερβολικό ζήλο και πάθος για την αρχαιότητα. Η αρχαΐζουσα “καθαρή” γλώσσα (καθαρεύουσα) καθιερώθηκε σαν επίσημη γλώσσα σε βάρος της καθομιλουμένης, λαϊκής (δημοτικής) που ήταν η πραγματικά ζωντανή γλώσσα του λαού.

Η κενή ρητορεία, οι στομφώδεις εκφράσεις που χρησιμοποιούνταν είχαν σαν αποτέλεσμα πολλά απ’ αυτά που γράφονταν και λέγονταν να δίνουν την εντύπωση προσποίησης. Η γλώσσα ήταν αφυδατωμένη.

Η περίοδος εκείνη, ακριβώς γύρω στα 1860 χαρακτηρίζεται πολύ επιτυχημένα ως “το τέλος ενός κόσμου” από τον Κ. Δημαρά,που δίνει τον τόνο στο χώρο της ιστορίας και της λογοτεχνίας.

Το 1859 γεννήθηκε ο Κ. Παλαμάς, ο οποίος δύο δεκαετίες αργότερα μαζί με το συνομίληκό του Γ.Δροσίνη επρόκειτο να φέρει νέους, υγιείς ανέμους στη λογοτεχνία.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Στούρε Λιννέρ: Μια Σουηδέζα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, Εκδ. Παρασκήνιο, σ.σ. 88-89

Μοιραστείτε το!!! :)